مس ، مزایا، معایب و تاثیرات وجود آن بر انسان
در این مقاله به بررسی خواص مس خواهیم پرداخت. مس به طور وسیعی در طبیعت پخش و توزیع شده است.
حتی برنامه های غذایی فقیر و نامناسب نیز، نیازهای افراد به مس را تامین می کنند.
مقدار مس در بدن یک انسان سالم بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلی گرم تخمین زده می شود.
کمبود این عنصر در بدن ما نادر است.
کمبود مس (hypocupremia)معمولاً در بیماران مبتلا به نفروزیس (نارسایی کلیه)، بیماران مبتلایان به سوء تغذیه پروتئین (ویلسون) و نوزادانی که در دراز مدت تنها با شیر گاو تغذیه شده باشند، دیده می شود.
نوتروپنی (neutropenia) بهترین علامت مربوط به کمبود مس در بدن می باشد.
نوتروپنی عبارت است از کاهش غیر طبیعی تعداد گلبول های سفید خون و تولید کم آن در بدن افراد.
افزایش مس در بدن
افزایش مس در بدن به دلایل زیر است:
- دریافت بیش از اندازه مس به سبب استفاده بیش از اندازه در پخت و پز و تهیه غذا با ظروف مسی.
- سرطان خون
- بیماری هوچکین(سرطان غدد لنفاوی)
- کم خونی شدید
- هِموکروماتوزیس(بیماری که در آن جذب و ذخیره آهن بالا می رود و موجب آسیب به اندام های بدن، بی رنگی پوست و دیابت می شود)
- انفارکتوس میوکارد یا سکته قلبی
- پرکاری غده تیروئید
خواص مس در بدن
کبد مهم ترین منبع ذخیره مس در بدن است و از طریق اسیدهای صفراوی دفع می شود.
در عین حال مقدار بسیار کمی از مس نیز در خون و البته در همه سلول های بدن انسان یافت می شود.
مس موجود در مغز و کبد جنین و نوزاد بیشتر از افراد بالغ است.
این میزان بالاتر مس، برای پیشگیری از کمبود آن در دوران شیرخوارگی (مانند آن چه در مورد آهن نیز وجود دارد) است.
مس به عنوان کاتالیز کننده فعل و انفعالات شیمیایی مربوط به ساخت هموگلوبولین (جزء حمل کننده اکسیژن در خون) عمل می کند.
بیشترین غلظت مس موجود در بدن، در کبد و قسمت های اصلی سیستم عصبی مرکزی مخصوصاً مغز یافت می شود.
مس باید در بدن با یک پروتئین ترکیب شود تا قابل استفاده گردد.
این ریز مغذی یک عنصر ضروری برای تولید ملانین در پوست انسان می باشد.
ملانین مسئول ایجاد رنگ در چشم، مو و پوست است.
مس یک آنتی اکسیدان قوی است؛ به این ترتیب که رادیکال های آزاد را از بین می برد و از آسیب های سلولی ها جلوگیری می کند.
به نظر می رسد که اثرات ضد سرطانی نیز داشته باشد.
مس درون بدن می تواند برخی از دردهای آرتریتی را آرام کند.
در بدن انسان، مس به استفاده بهینه از آهن و به کارگیری آن در بدن کمک می کند.
تعادل مس در بدن ممکن است به دلیل دریافت بیش از حد غذاهای پر فیبر، آهن زیاد و یا ویتامین C بالا به هم بخورد.
اگر دریافت روی نسبت به مس نیز بیش از نسبت ۱۰ به ۱ باشد، می تواند در جذب و متابولیسم آن در بدن مداخله نماید.
منابع غذایی مس
منابع غذایی مس شامل غلات سبوس دار ، آجیل، حبوبات، جگر و دل و قلوه، کاکائوی تیره ، سبزی های برگ سبز تیره، مرغ، غذاهای دریایی ، آلو و سویا می باشد.
فواید مس
- مس به اکسیده شدن گلوکز و در نتیجه آزاد شدن انرژی در بدن کمک می کند.
- به جذب آهن توسط بدن کمک می کند.
- به تامین اکسیژن لازم برای بافت های بدن (به منظور افزایش سطح انرژی بدن) از جمله مغز کمک می کند.
- به غده تیروئید برای تعادل درترشح هورمون ها یاری می رساند.
- به عنوان حمل کننده اکسیژن در خون عمل می کند.
- به عملکرد مغز و اعصاب کمک می کند.
- برای عملکرد اسیدآمینه تیروزین (به منظور عامل رنگ) لازم می باشد.
- برای ساخت سلول های قرمز خون ضروری است.
- جزئی از آنزیم ضروری برای سنتز هورمون آدرنالین می باشد.
- با فعالیت آنزیم های روده ای در ارتباط نزدیک می باشد.
- سطح مس در بدن با سطح استروژن در ارتباط است.
- مس میزان آدرنالین، نوراپی نفرین و دوپامین را افزایش می دهد.
- سطوح پایین مس موجب خفگی سلول ها و فقدان اکسیژن در آن ها می شود.
علائم کمبود مس
کمبود مس منجر به بروز موارد زیر می شود:
- تهی سازی و تخلیه اکسیژن در سلول ها
- کاهش HDL کلسترول (کلسترول خوب)
- مشکلات پوستی
- التهاب قوزک پا
- کم خونی
- کم شدن آنسفالین های مغزی
- توهم های شنوایی
- افسردگی
