فلز روی (Zn)، فلزی است که به وفور در پوسته زمین یافت می شود و در استفاده های صنعتی و بیولوژیکی بسیار کاربرد دارد. روی در دمای اتاق شکننده و به رنگ آبی – سفید است. روی معمولا در ذخایر معدنی همراه با سایر فلزات پایه مانند ورق مس و سرب یافت می شود.
روی به عنوان یک فلز پایه برای گالوانیزه کردن فولاد مورد استفاده قرار می گیرد و یک فرآیند برای محافظت از فلز در برابر خوردگی ناخواسته می باشد. اما آلیاژهای روی، از جمله برنج، برای طیف وسیعی از کاربردها ، از اجزای دریایی مقاوم در برابر خوردگی گرفته تا سازهای موسیقی، حیاتی است.
ویژگی های فلز روی
- استحکام: روی یک فلز ضعیف است که استحکام کششی آن کمتر از نیمی از فولاد کربن است. به طور کلی در کاربردهای باربری مورد استفاده قرار نمی گیرد، اگر چه قطعات مکانیکی ارزان قیمت می توانند از روی روی قالب گرفته شوند.
- سختی: روی خالص دارای سختی کم است و به طور کلی شکننده است، اما آلیاژهای روی در مقایسه با دیگر آلیاژهای ریخته گری دارای مقاومت زیادی می باشند.
- انعطاف پذیری: روی در ۲۱۲ تا ۳۰۲ درجه فارنهایت، هادی و انعطاف پذیر است. اما در درجه حرارت بالا به حالت شکننده تبدیل می شود. با این حال، این خاصیت انعطاف پذیری در آلیاژهای روی، بیشتر از روی خالص است.
- رسانایی: رسانایی روی به عنوان یک فلز، متوسط است. اما خواص الکتروشیمیایی قوی آن در فرایند گالوانیزه و باتری های قلیایی خوب عمل می کند.
استفاده از روی در دنیای کنونی
فلز روی پس از آهن، آلومینیوم و مس، چهارمین فلز مصرفی جهان است. روی خاصیت ضد خوردگی قوی ای دارد. در نتیجه، حدود نیمی از روی تولید شده در گالوانیزه روی استفاده می شود که این فرآیند، اضافه کردن لایه نازک روی بر روی آهن یا فولاد برای جلوگیری از زنگ زدگی است.
مقدار زیادی از روی برای تولید قالب های ریخته گری استفاده می شود که در صنایع خودرو سازی، الکتریکی و سخت افزاری مهم هستند. روی نیز در آلیاژهای مختلف مانند برنج، نقره نیکل و لحیم کاری آلومینیوم استفاده می شود.
اکسید روی به طور گسترده در تولید بسیاری از محصولات مانند رنگ، لاستیک، لوازم آرایشی، دارویی، پلاستیک، جوهر، صابون، باتری، پارچه و تجهیزات الکتریکی استفاده می شود. سولفید روی در ساخت رنگهای روشن، چراغهای فلورسنت و صفحه اشعه ایکس استفاده می شود.
استفاده بعدی از روی به عنوان یک آلیاژ است. روی با آلیاژ مس (به شکل برنج) و با فلزات دیگر ترکیب می شود و در خودروها، اجزای الکتریکی و وسایل خانگی مورد استفاده قرار می گیرند.
استفاده قابل توجه از روی در تولید اکسید روی (مهم ترین ماده شیمیایی روی) است که در تولید لاستیک و همچنین به عنوان یک پماد محافظ پوست استفاده می شود.
روی برای سلامتی نیز مهم است. این یک عنصر ضروری برای رشد مناسب انسان، حیوانات و گیاهان است. بدن انسان بالغ دارای ۲ تا ۳ گرم روی است که برای برای عملکرد مناسب آنزیم های بدن و سیستم ایمنی مورد نیاز است. همچنین برای چشایی، بویای و زخم های التهابی نیز مهم است.
