فلز مس یکی از باارزش‌ترین فلزات موجود در طبیعت است؛ البته منظور از ارزش، قیمت آن نیست بلکه کارایی فلز مس است که آن را به یکی از مهم‌ترین عناصر تبدیل کرده‌است.
کاربرد ورق مس در صنایع مختلف و زندگی روزمره ما قابل مشاهده است؛ از خودروسازی و ساختمان‌سازی گرفته تا ظروف مسی و تزئینات دکوری با فلز مس؛ حتی کار با مس برای دانش آموزان پایه نهم کار و فناوری نیز از کاربردهای این فلز ارزشمند است.
در ادامه این مقاله با بررسی تاریخچه فلز مس و کاربرد آن در صنایع مختلف آشنا خواهیم شد تا ارزش خرید و فروش مس در بازار فلزات بیشتر درک کنید.
تاریخچه ورق مس
ورق مس تاریخی به قدمت 10000 ساله دارد، در دوره كالكوليتیک (Chalcolithic) بشر فهمید که چطور باید ورق مس را استخراج کند و آن را تبدیل به رول مس و کویل مس نماید.
ابزارآلات مسی که کشف شده اند به پنج هزار سال پیش از میلاد مسیح برمی گردد. برخی از مشاهدات باستان شناسی تایید می کند که قدمت استفاده از ورق مس به عنوان وسیله ای زینتی در خاورمیانه مربوط به 10 هزار سال قبل از میلاد مسیح میشود.
آویزه های مسی مربوط به 8700 سال قبل از میلاد مسیح است که یکی از قدیمی ترین موارد مصرف در بخش زیورآلات مسی هست. جالب است بدانید که در یکی از اهرام مصر سیستم لوله کشی با ورق مس پیدا شده و این موضوع متعلق به 5 هزار سال پیش هست.
نوک تبر مرد یخی که در اروپا نگهداری می شود از جنس فلز مس است که متعلق 3 هزار سال قبل از میلاد مسیح می باشد؛ درجه خلوص این فلز را 7/99 تخمین زده اند.
رول مس به خاطر درخششی که داشت در باستان به عنوان ساخت آیینه مورد استفاده قرار می گرفت. کشفیات باستان شناسان نشان می دهد که در ایران هم استفاده از رول مس رونق فروانی داشته و در این زمینه ایرانی ها پیشرفت های زیادی داشتند.
وجود مس به صورت طبیعی و فرم پذیری و خواصیت چکش خواری آن باعث شده که از این فلز به عنوان ساخت ابزار صنعتی، لوله، سکه، مجسمه، زیورآلات، مخازن آب، شمشیر و غیره استفاده شود.
توسعه کاربردهای فلز مس
ورق مس مهم ترین ماده در توسعه ی تمدن بشری محسوب میشود؛ مدارک نشان می‌دهد که تا اواخر سال 1800 میلادی کاربرد ورق مس محدود بوده و با اختراع تلفن، برق، تلگراف، دینام و خطوط انتقال نیرو در اواخر قرن 19، سیم مسی به عنوان یک محصول مهم شناخته شد.
کشفیات که در اواخر قرن هجده‌ام مرتبط با برق و مغناطیس توسط دانشمندانی نظیر فارادی، اهم و آمپر صورت گرفت باعث شد محصولات ساخته شده از ورق مس به آغاز انقلاب صنعتی کمک نماید.
از اواخر قرن 19 به این دلیل که ورق مس با الکتریسته ارتباط برقرار کرد باعث شد کاربرد ورق مس بسیار گسترده‌تر از قبل شود.
اگرچه در زمان حال، ورق مس به عنوان سومین فلز پرمصرف بعد از فولاد و آلومینیم شناخته میشود، ولی با این وجود ورق مس و آلیاژهای آن در کارهای مختلف همچنان بی رقیب و بی همتا هستند.
کاربرد ورق مس در صنایع
ورق مس و آلیاژهای آن به طور کلی در خواص انتقال الکتریکی و حرارتی با طول عمر زیاد و مقاومت خوب در مقابل فرسودگی کاربرد فروانی دارند.
دلیل اهمیت فراوان کاربرد ورق مس در صنایع به دلیل وجود این چهار ویژگی فیزیکی و شیمیایی است که عبارتند از:
- ورق مس هادی ترین فلز از نظر هدایت الکتریکی و انتقال حرارتی در بین فلزات دیگر است. از نظر رسانای الکتریکی بودن، فلز آلومینیوم نزدیک‌ترین فلز به مس محسوب میشود.
- ثبات شیمیایی ورق مس و تشکیل غشاء اکسید بر سطح آن، آن چنان مقاومتی نسبت به زنگ زدگی ایجاد می کند که از نظر کار در آب مخصوصا آب دریا، هیچ فلز دیگری نمی تواند با ورق مس رقابت کند. (کاربرد آلیاژ مس و نیکل در صنایع دریایی بیانگر این موضوع است)
- سهولت در کاربرد ورق مس یکی دیگر از ویژگی های مهم آن است، مس و آلیاژهای آن اگر به صورت مناسب کشیده شوند، به کویل مس و رول مس تبدیل خواهند شد.
- ورق مس علاوه براینکه خاصیت شکل پذیری و نرمی خوبی دارد قابل آلیاژ شدن با درجات مختلف سختی را داراست.
به دلیل ویژگی هایی که در بالا در مورد کاربرد ورق مس ذکر شد این فلز کاربردهای وسیعی را به خود اختصاص داده است که در کلیه تجهیزات صنعتی و خانگیف صنایع نظامی، حمل و نقل و ماشین آلات حضور فعال دارد و مقدار مصرفی آن از قرن گذشته حدود بیست برابر افزایش یافته است.
کاربرد ورق مس و ترکیبات آن در پزشکی
عنصر مس و ترکیبات آن خطرناک نبوده و تاکنون نیز هیچ نوع بیماری مرتبط با مس و آلیاژهای آن ذکر نشده‌است.
جالب است بدانید که گفته می شود خواص مس برای بدن و سلامت انسان نیز کاربرد دارد و در بهبود سیستم ایمنی، جذب بهتر آهن، جلوگیری از مشکلات پوستی و… تاثیرگذار است.
پمادهای دارویی، دیگر کاربرد ورق مس در زمان‌های دور بوده‌است. یونانیان از سولفات مس در درمان بیماری های ریوی استفاده می کردند و از قرن 18 این ماده به طور وسعیی در پزشکی مورد استفاده قرار گرفت.
این ترکیب در برخی از قبایل آفریقایی به عنوان درمان بیماری های پوستی مورد استفاده قرار می گیرد.
نمونه دیگر از کاربرد ورق مس در پزشکی، استفاده از آن به عنوان عامل ضد انگل های زیستی مانند حشرات و قارچ است. سولفات مس هم اکنون به عنوان مواد اصلی نگهدارنده چوب مورد استفاده قرار می گیرد.
از هشتاد سال پیش کشف شد که جلبک ها نسبت به مس حساس هستند بنابراین مهندسین برای جلوگیری از گسترش جلبک ها در ذخایر آبی از مس استفاده کردند و توانستند بیماری هایی که از این طریق انتقال پیدا می کند را کنترل کنند.
کاربرد مس در صنعت رنگ سازی
رنگ‌سازی نمونه دیگری از کاربرد ورق مس است که به چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح بر می گردد؛ در آن زمان مصریان باستان از سولفات مس در فرآیند رنگ سازی استفاده می کردند و هم اکنون بعد از گذشت شش هزار سال هنوز از این ماده در صنعت رنگ استفاده می شود.
همان‌طور که می‌دانید ماهیت فلز مس دارای رنگی مایل به قرمز است. مس از معدود فلزاتی است که رنگ خاصی دارد، به همین دلیل است که در صنعت رنگ سازی از سولفات مس استفاده میشود.
کاربرد ورق مس در برق و الکترونیک
بیش تر از هفتاد درصد ورق های مس تولید شده جهان در صنعت الکترونیک و الکتریسیته استفاده می شود. بیشترین کاربرد ورق مس در صنعت برق است به این خاطر که مس فلزی ارزان برای انتقال جریان الکتریکی است.
مقاومت در برابر خوردگی، انعطاف پذیری و قدرت فوق العاده زیاد مس، آن را بعنوان ایمن ترین انتقال دهند برای ساخت سیم ها تبدیل کرده است.
از دیگر کاربرد ورق مس می توانیم به کابل های برق برای ولتاژهای سطح کم، متوسط و بالا اشاره کنیم.
برخی دیگر از کاربردهای ورق مس
- لوله های مس
- مجسمه سازی
- دستگیره های درب منزل
- وسایل منزل
- سیم‌های مسی
- آهنرباها
- هدایت کننده ی موج برای تشعشع مایکروویو
- موتور بخار وات
- استفاده ورق مس در سکه ها
- ظروف و وسایل آشپزی
- وسایل موسیقی، سازهای بادی و سازهای سیمی
- استفاده از سولفات مس به عنوان تصفیه کننده ی آب و سم در کشاورزی
سوالات متداول
در گذشته کار با مس برای چگونه بود؟
مس اولین بار در حدود 8000 سال قبل از میلاد در سکه ها و زیور آلات مورد استفاده قرار می گرفت.
چگونه مس تاریخ را تغییر داد؟
بین هفت تا ده هزار سال پیش، اجداد اولیه ما کشف کردند که مس شکل‌پذیر است، لبه‌های تیز دارد و می‌توان آن را آسان‌تر از سنگ به ابزار، زیور آلات و سلاح تبدیل کرد.
ویژگی های منحصر به فرد ورق مس چیست؟
1-ورق مس بیشترین هدایت الکتریکی و انتقال حرارتی در بین فلزات دیگر را دارد.
2-ثبات شیمیایی ورق مس و تشکیل غشاء اکسید بر سطح مس، مقاومت آن نسبت به زنگ زدگی را افزایش می‌دهد.
3-شکل‌پذیری نیز باعث افزایش کاربرد ورق مس میشود.
4-قابلیت آلیاژ شدن.
رتبه اول مصرف مس برای چه صنعتی است؟
بیش تر از هفتاد درصد ورق های مس تولید شده جهان در صنعت الکترونیک و الکتریسیته استفاده می شوند.
بدون دیدگاه