صادرات مس در ایران در گرو درک درست پتانسیل های معدنی موجود در خاک ایران است. دولت های حاکم بر ایران در همین دوره های اخیر با تکیه بر توانمندی های معدنی که در حوزه ی مس دیده اند، سعی کرده اند که صادرات مس در ایران را به یک امر بدیهی در جریان اقتصاد کشور تبدیل کنند. ایران از جمله کشورها با ذخایر بالای مس می باشد.
عبور کمربند جهانی مس از خاک ایران که در مسیر شمال غربی تا جنوب شرقی امتداد دارد، موجب شده تا خاک ایران سرشار از معادن غنی مس باشد. معادنی که نشسته بر مسیر کمربند جهانی مس می تواند ایران را به خوبی در عرصه تولید و صادرات مس به یک کشور پیشتاز جهانی تبدیل کند.
مقوله ی صادرات در ایران به جهت اهمیت بالایی که فلز مس در سطح جهانی دارد، در کنار منابع غنی از مس که در ایران یافت می شود ما را بر آن داشت تا در سخنی هر چند کوتاه به روند صادرات مس در ایران و چالش های پیش روی آن بپردازیم.
ایران و ذخایر ثبت شده ی مس
مس بیست و چهارمین عنصر در پوسته زمین و سومین فلز پر کاربرد، بعد از آلومینیوم و آهن می باشد. فلزی که به جهت ویژگی‌های فیزیکی مطلوب از جمله شکل پذیریش، چکش‌خواری، هدایت الکتریکی عالی و مقاومت در برابر خورندگی توانسته جایگاه قابل توجهی در ساختار دنیای امروز پیدا کند. به گونه ای که به راحتی می‌توان ردپای مس را در تمامی جوانب زندگی انسان پیدا کرد.
از این رو است که فلز مس به یکی از پرکاربردترین فلزات دنیای امروز تبدیل شده است. این کاربرد گسترده در سطح جهانی، تولید بالا می‌طلبد و چون مس اساسا یک عنصر معدنی محسوب می شود، در مسیر تولید جهانی آن، کشورهای صاحب معدن مس نقشی کلیدی را بازی خواهند کرد. کشورهایی چون: شیلی، پرو، استرالیا، چین و… از جمله کشورهایی هستند که معادن غنی از مس را در خاک خود دارند. در این بین، کشور ایران نیز با حدود 21 میلیون تن ذخایر معدنی مس ثبت شده و سهم ۴ درصدی از ذخایر مس جهان می‌تواند جزو کشورهای صاحب مس تلقی گردد.
در حال حاضر در ایران ۴۱ معدن فعال وجود دارد که عمدتاً در استان‌های کرمان و زنجان متمرکز هستند که معدن مس سرچشمه، معدن سرنگون و معدن میدوک از جمله مهم‌ترین آنها محسوب می شوند. وجود این تعداد از معادن می‌تواند مسیر صادرات مس را هموارتر کند. تامین نیاز داخلی و در پی آن دستیابی به بازارهای منطقه ای با وجود ذخایر غنی و این تعداد از معادن چندان دور از انتظار نمی تواند باشد.
صادرات مس در ایران، در چند و چون میلیاردی بودن
مسیر رو به رشد صنایع کشور با تکیه بر اهدافی چون اشتغالزایی، توسعه ملی، دستیابی به بازارهای بین المللی و تامین نیازهای داخلی، موجب شده است که بسیاری از صنایع روند رو به رشدی را در این سالها تجربه کنند. روندی که صنعت مس ایران را نیز همراه خود کرده است. این رشد در صنعت مس را می توان در رنگ و بوی صادرات دو میلیارد دلاری جستجو کرد.
رنگ و بویی که از قلب برنامه ی ششم توسعه کشور بیرون می آید. برنامه ای که در آن مسیر رو به رشدی در کشف هر چه بیشتر منابع معدنی از جمله مس، در کنار تأسیس و بهبود معادن مس به جهت تولید هر چه بیشتر و در نهایت گام برداشتن در راه صادرات پیش بینی شده است.
شاید بتوان گفت که صادرات فلز مس در ایران با توجه به اهداف پیش بینی شده در برنامه ششم توسعه کشور چندان رنگ و بوی تحقق به خود ندیده است، اما مسیر رو به توسعه این امر در بدنه اقتصادی کشور را نمی توان نادیده گرفت. این ادعا را می‌توان در آمارهای گمرکی کشور جستجو کرد. جاییکه به راحتی می‌توان به شرکای تجاری ایران در مقوله مس پی برد. کشورهایی چون چین و ترکیه از اهداف صادرات هستند. البته به جهت صنایع فعالی که در این کشورها وجود دارد نگرش صادرات مس به آنها به شکل مس خام می باشد که شاید خیلی شکل و شمایل جذابی نداشته باشد.
اما مقوله صادرات فلز مس در ایران به شکل عرضه مصنوعات مسی نیز، حجم قابل توجهی دارد. کشورهایی چون امارات متحده عربی، هند، عراق و تعدادی از کشورهای آسیای میانه از جمله مشتریان محصولات مسی ایران هستند. همچنین صادرات در سال‌های اخیر سعی داشته که پا را فراتر از کشورهای منطقه، در چشم اندازی جهانی، به دنبال بازارهایی بین المللی باشد. جاییکه وجود کشورهایی صنعتی و همیشه تشنه می‌تواند رنگ و بوی جذاب‌تری به مقوله صادرات مس در ایران بدهند.
صادرات مس در ایران از نگاه آمار
از آنجا که صنعت مس، اقتصادی ترین صنعت در زمره فلزات پایه می باشد و کشورهای صاحب مثل از این حیث به بهترین مکانها به جهت سرمایه‌گذاری و درآمدزایی تبدیل شده‌اند، کشور ایران نیز در این سال‌های اخیر همواره سعی داشته است که بتواند از ثروت بی انتهای جهانی مس سهم مطلوبی را نصیب خود کند. تلاشی که نتیجه آن به میلیون تن تولید مس می باشد که سهم درصدی را از میزان تولید جهانی نصیب ایران می‌کند. اما در مقوله صادرات ، گام‌های ایران گاها دچار تزلزل هایی شده است.
جدا ماندن از جریان‌های تامین مس در جهان، بازارهای مس ایران را در یک انزوای منطقه ای قرار داده است. شاید ایران تلاش هایی را به جهت دستیابی به بازارهای بین المللی داشته است، اما این دور ماندن از جریان های مالی مس در جهان می‌تواند شرایط را برای ایران پیچیده تر کند.
این موضوع از مسیر صادرات کابل و فراورده های سیمی می‌گذرد. ضعف در صنعت تولید کابل می‌تواند صادرات را به ورطه ی خام فروشی بکشاند. اتفاقی که در مسیر صادرات برای چین و ترکیه دیده می‌شود. البته ایران در صادرات مس به بزرگترین صادر کننده کاتد مسی در منطقه تبدیل شده است. در صنعت تولید کابل که جریان مالی ۲۰۰ میلیارد دلاری را تجربه می‌کند، ایران با وجود سهم ۴ درصدی از ذخایر مس، چیزی در حدود 0.۶ درصد از این جریان مالی را برای خود می‌بیند.
اما آنچه از نگاه آماری می توان ارائه کرد، صادرات وزنی مس در ایران رقم ۲۱۰ هزار تنی را نشان می‌دهد. عددی که به نسبت سال قبل، کاهش فاحش ۳۱ درصدی را تجربه می‌کند. اما به حیث ارزش، رشد ۵۵ درصدی را نشان می دهد. ارزش صادرات مس در سالی که گذشت، چیزی بالغ بر دو میلیارد دلار بوده است که شاید چندان عدد بزرگی را تجسم نمی‌کند اما بیانگر حرکت رو به رشد در مسیر صادرات آن در ایران، در ده سال اخیر را روایت خواهد کرد.
برای مطالعه بیشتر در رابطه با تجارت و فروش مس می توانید به مقالات زیر مراجعه نمایید:
- نکات لازم قبل از خرید و فروش مس
- چهار نکته درباره آلیاژهای مس که در فروش مس تاثیر گذار است
- از کجا ورق مس تهییه کنیم؟ انتخاب تامین کننده مس مناسب برای پروژه شما
