فلز مس همان فلز خوشرنگ و پرکاربردی است ویژگی های فلز مس باعث استفاده از آن در صنایع مختلف به ویژه الکترونیک شده‌است. رنگ قرمز مایل به نارنجی مس موجب شده که افراد در شناساندن نوع رنگ به دیگران از واژه رنگ مسی استفاده کنند! این فلز با داشتن خواص شیمیایی و فیزیکی منحصربه فرد خود نقش بسیار مهمی در دنیای مدرن امروز ما انسانها دارد. این فلز با نماد شیمیایی CU دارای شکل‌پذیری و رسانایی گرما و الکتریسیته بسیار خوبی است. فلز مس پس از نقره بالاترین رسانای الکتریکی میان فلزات محسوب میشود. از آنجا که استفاده از فلز نقره در صنعت الکترونیک به صرفه و اقتصادی نیست در نتیجه غالبا در این صنعت از آلیاژهای مس استفاده میکنند. از این رو میزان فروش ورق مس نیز به نوبه خود افزایش پیدا کرده است.
فلز مس و آلیاژهای آن
مس و آلیاژهای آن از زمان‌های گذشته تاکنون بسیار مهم و کاربردی بوده‌اند. وقتی چند نوع فلز با یکدیگر ترکیب میشوند آلیاژ را تشکیل می دهند. آلیاژهای مس شامل برنج، قلع و انواع گوناگونی هستند که همه آن‌ها علاوه بر ویژگی های فلز مس، ویژگی‌های دیگر عنصر اصلی خود را نیز دارند.
آلیاژها در صنایع گوناگون تهیه و تولید می شوند تا ویژگی خاصی را در یک فلز بهبود ببخشند. مثلا وقتی لازم است ویژگی های فلز مس از نظر استحکام افزایش یابند، ترکیب آن‌ها با قلع یا روی می‌تواند مناسب باشد.
ویژگی های فلز مس
ویژگی های فلز مس بسیار زیاد هستند و همین موضوع باعث شده تا کاربرد مس بسیار افزایش یافته و در صنایع مختلفی از جمله الکترونیک، ماشین‌سازی، ساختمان‌سازی و غیره، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه به بررسی مهم‌ترین خصوصیات فلز مس پرداخته‌ایم:
ترکیب شدن با سایر فلزات
یکی از ویژگی های مس این است که به خوبی با فلزات دیگر ترکیب میشود و آلیاژ مناسبی را به‌وجود می آورد. تولید آلیاژهای مسی می‌تواند کاربردهای متنوعی داشته‌باشد چراکه علاوه بر ویژگی های فلز مس، از خصوصیات عنصر دیگری مانند روی یا قلع نیز برخوردار خواهد بود.
قابلیت شکل‌پذیری بالا
مس و آلیاژهای آن قابلیت شکل پذیری مناسبی از خود نشان می دهند؛ درواقع با خرید ورق مس را میتوان به حالت‌های دلخواه تغییر شکل داد. همین ویژگی مس نیز علاوه بر خاصیت رسانا بودن آن، باعث تولید سیم‌های برق مسی شده‌است.
استحکام فلز مس
یکی دیگر از ویژگی های فلز مس، استحکام بسیار بالای آن است. این فلز علاوه بر چکش‌خوار بودن، استحکام مناسبی نیز دارد؛ البته آلیاژهای مس مانند فلز برنج از استحکام بیشتری برخوردار هستند.
رنگ سرخ و زیبای فلز مس
رنگ قرمز مایل به نارنجی مس موجب شده که افراد در شناساندن نوع رنگ به دیگران از واژه رنگ مسی استفاده کنند! این فلز با داشتن خواص شیمیایی و فیزیکی منحصربه فرد خود نقش بسیار مهمی در دنیای مدرن و نماهای جذاب و هنری دارد.
مقاومت مس در برابر خوردگی
یکی دیگر از مهم‌ترین ویژگی‌های فلز مس مقاومت آن در برابر آسیب‌های ناشی از سایش و خوردگی است. درواقع این فلز در برابر خوردگی بسیار مقاوم است و به همین طول عمر بسیار بالایی دارد.
قابلیت ماشین کاری
ماشین کاری فلز مس یکی از روش‌های مهم برای تولید قطعات فلزی با دقت و کیفیت بالا است. ماشین کاری فلز مس می‌تواند به صورت دستی یا با استفاده از ماشین‌های کنترل عددی (CNC) انجام شود. در هر دو روش، ابزارهای مناسبی برای برش، حفر و تراش فلز مس استفاده میشود.
مس، بهترین رسانای الکتریکی
مهم‌ترین و پرکاربردترین ویژگی مس خاصیت رسانا بودن آن است. اکثر فلزات رسانای الکتریکی هستند، اما برخی گران قیمت و برخی ضعیف هستند. درحالی که فلز مس دومین رتبه را پس از نقره کسب کرده‌است. اگر به سیم‌های برق و کابل‌های آنتن توجه کنید، مس بکار رفته در آن‌ها را مشاهده می‌کنید.
انتقال دهنده گرما
یکی از ویژگی های فلز مس انتقال گرما است. به عبارتی علاوه بر جریان الکتریکی، امکان انتقال گرما توسط لوله های مسی وجود دارد. فلز مس به‌خوبی گرما را منتقل می‌کند و درجه ذوب بسیار بالایی دارد. یکی از کاربردهای مس، ساخت آبگرمکن و پکیج‌های گرمایشی است.
قابلیت بازیافت فلز مس
مس یکی از فلزاتی است که قابلیت بازیافت بالایی دارد. این به این معنی است که میتوان مس را از محصولات دیگری که حاوی آن هستند، جدا کرده و مجدداً استفاده کرد. فرایند بازیافت مس شامل مراحلی مانند جمع‌آوری، جداسازی، ذوب و تصفیه مس است.
مطلب مرتبط:
21 خاصیت مس برای بدن (خواص درمانی فلز مس)
ویژگی آلیاژهای فلز مس
در بخش قبلی با مهم‌ترین خصوصیات فلز مس آشنا شدیم که بیانگر ارزش و اهمیت فلز مس در صنایع مختلف است. اکنون یک بررسی کلی از انواع آلیاژ مس و ویژگی های فلز مس که در آن‌ها وجود دارد خواهیم داشت.
آلیاژهای مس به 3 نوع تقسیم میشوند که عبارتند از مس نسبتا خالص، آلیاژهای کارشده مس و آلیاژهای ریخته‌گری مس.
ویژگی های مس نسبتا خالص
فلزی که دارای 97 درصد عنصر مس باشد تقریبا خالص است. در این صورت میتوان گفت که با فلز تقریبا خالصی روبرو خواهید بود. کل آلیاژهای این نوع فلز در حدود 3 درصد و یا کمتر است و تمام ویژگی های فلز مس که در بخش‌های قبلی شرح دادیم را شامل میشود.
آلیاژهای کار شده فلز مس
ویژگی های فلز مس در آلیاژهای کارشده آن بسیار کامل است، چراکه این فلز شامل 99 درصد مس و حدود 1 درصد و یا کمتر از آلیاژهای دیگر است. این نوع آلیاژ در تولید لوله مسی، لوله دو جداره و کابل مسی و … به کار گرفته میشود.
فلز برنج که از معروف‌ترین آلیاژهای مس محسوب میشود، علاوه بر ویژگی های فلز مس از خصوصیات روی نیز برخوردار است که مهم‌ترین آن استحکام بالا است.
آلیاژهای ریخته‌گری فلز مس
آلیاژهای ریخته گری نیز از انواع آلیاژهای مس میشوند. این نوع آلیاژهای در بخش‌های مختلفی کاربرد دارند، ویژگی های مس در آلیاژهای ریخته‌گری آن نیز وجود دارد.
آلیاژهای ریخته گری مس عبارتند از آلیاژ با مقادیر زیاد مسی، انواع مختلف آلیاژهای برنج ریخته‌گری ، آلیاژ ریخته‌گری برنز، آلیاژ ریخته‌گری مسی و قلع، آلیاژ ریخته‌گری قلع و سرب، آلیاژ ریخته‌گری قلع و نیکل که هر کدام موارد مصرف گوناگونی دارند. مثلا آلیاژ ریخته گری برنز در تهیه اتصالات رادیاتور و لامپ‌ها استفاده میشود.
خواص منحصربه‌فرد فلز برنج با داشتن فلز مس در ترکیبات خود!
همان‌طور که قبل‌تر نیز به آن اشاره کردیم، ویژگی های فلز مس در آلیاژهای آن نیز وجود دارد. به عبارتی فلز برنج که ترکیبی از مس و روی است، تمام ویژگی های مس و روی را داشته و کاربردهای زیادی را عرضه می‌کند..
با افزودن مقادیر روی در فلز برنج استحکام آن افزایش می‌یابد؛ همچنین با اضافه شدن مس در آلیاژ برنج، ویژگی های مس ازجمله چکش‌خواری و شکل‌پذیری در فلز برنج افزایش می‌باید.
رنگ سرخ مس که یکی از ویژگی های فلز مس محسوب میشود، باعث رنگ روشن و براق آلیاژ برنج است.
نکته: میزان خرید و فروش ورق مسی و آلیاژهای آن ازجمله برنج، با توجه به خواص مس، بخش عظیمی از بازار فلزات را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
فلز مس چگونه به دست می آید؟
با توجه به موضوعاتی که در بخش‌های قبلی شرح دادیم، کاربرد مس در مقایسه با سایر فلزات بسیار زیاد است و به صورت گسترده در صنایع مختلف استفاده میشود. این فلز از فرآیند استخراج مس از معدن‌های مسی انجام میشود که شامل مراحل زیر است:
- کاوش و استخراج سنگ معدن مس
- خرد کردن سنگ‌ها و رسیدن به فلز مس
- جداسازی مس از سنگ معدن آن
- تولید ورق مسی و سایر حالات فلز مس
سوالات متداول
ویژگی های مس چه تاثیری در زندگی ما دارند؟
تمام کاربردهای مس به دلیل ویژگی های فلز مس است که در صنایعی مانند الکترونیک و خودروسازی بسیار حیاتی هستند.
چرا سیم های برق از مس تولید میشوند؟
یکی از ویژگی های مس، خاصیت رسانایی آن است که به خوبی جریان برق و گرما را انتقال می‌دهد. به همین دلیل با توجه به قیمت به‌صرفه‌تر آن نسبت به نقره، بهترین فلز برای صنعت الکترونیک محسوب میشود.
آیا آلیاژهای مس نیز از خواص مس برخوردارند؟
بله؛ تمام آلیاژهای مس علاوه بر ویژگی های مس از خواص فلز دیگر نیز برخوردارند؛ مثلا فلز برنج تمام ویژگی های روی و مس را شامل میشود.
جمع بندی
مهم‌ترین تاثیری که ویژگی های فلز در زندگی ما دارند، کاربرد مس در صنایع مختلفی ازجمله ماشین‌سازی، ساختمان‌سازی، الکترونیک، هنر و غیره است. برخی از ویژگی های مس عبارتند از چکش‌خواری، مقاومت در برابر خوردگی، رسانای الکتریکی، استحکام بالا و قابلیت بازیافت.
بیشتر بخوانید:
