مس همان فلز خوشرنگ و پرکاربردی است که استفاده از آن در صنایع مختلف، علی الخصوص در صنعت الکتونیک بسیار رونق دارد. رنگ قرمز مایل به نارنجی این فلز موجب شده که افراد در شناساندن نوع رنگ به دیگران از واژهی رنگ مسی استفاده کنند! این فلز با داشتن خواص شیمیایی و فیزیکی منحصربهفرد خود نقش بسیار مهمی در دنیای مدرن امروز ما انسانها دارد.
این فلز با نماد شیمیایی CU دارای شکل‌پذیری و رسانایی گرما و الکتریسیته بسیار خوبی است. این فلز پس از نقره بالاترین رسانای الکتریکی را دارد. از آنجا که استفاده از فلز نقره در صنعت الکترونیک، به صرفه و اقتصادی نیست، در نتیجه غالبا در این صنعت از این فلز استفاده میکنند. از این رو میزان فروش مس نیز به نوبه ی خود افزایش پیدا کرده است.
فلز مس و آلیاژهای آن:
فلز مس و آلیاژ آن از زمانهای گذشته تاکنون مورد توجه بوده است. وقتی چند نوع فلز با یکدیگر ترکیب میشوند آلیاژ آن فلز را تشکیل میدهند. آلیاژهای این فلز، برنج، قلع و … انواع گوناگونی هستند که هر کدام ویژگیهای مخصوص خود را دارند. آلیاژها در صنایع گوناگون تهیه و تولید میشوند تا ویژگی خاصی را در یک فلز بهبود ببخشند. مثلا وقتی میخواهیم این فلز را تقویت کنیم میتوانیم مقداری فلز قلع، به آن بیفزاییم.
انواع آلیاژهای مس در صنعت به سه دسته تقسیم میشوند. که در زیر به توضیح آنها میپردازیم. همانطور که در بالا نیز اشاره شد، با ترکیب دو یا چند فلز با هم، آلیاژ درست میشود. مانند آلیاژهای برنج، برنز و غیره که از ترکیب چند نوع فلز به وجود می‌آیند.
ویژگیهای منحصربهفرد فلز مس و آلیاژهای آن:
این فلز به خوبی با فلزات دیگر ترکیب میشود و آلیاژ مناسبی از آن فلز را به‌وجود می آورد.
این فلز و آلیاژهای آن قابلیت شکل پذیری خوبی از خود نشان میدهند.
این فلز در برابر خوردگی و عوامل محیطی دیگر، از مقاومت خوبی برخوردار است.
آلیاژهای فلز مس
فلزی که دارای 97 درصد عنصر مس باشد، تقریبا خالص است. در این صورت میتوان گفت که با فلز تقریبا خالصی روبرو خواهیم بود. کل آلیاژهای این نوع فلز در حدود 3 درصد و یا کمتر است.
آلیاژ دوم آن، برنج است. فلز برنج از ترکیب دو عنصر مهم، مس و روی تشکیل میشود.
آلیاژ سوم، برنز است. فلز برنز در واقع از ترکیب دو عنصر فلزی مهم، مس و قلع تشکیل میشود.
هر کدام از آلیاژهای ذکر شده کاربرد مخصوص به خود را دارند. از این رو کافی است که بدانیم برای چه کاری میخواهیم از آلیاژ استفاده کنیم.
آلیاژهای این فلز از نظر کاربرد به دو دسته ی آلیاژهای کار شده و آلیاژهای ریخته‌گری تقسیم میشوند.
آلیاژهای کار شده فلز مس
آلیاژ این فلز، با 99 درصد فلز مس و در حدود 1 درصد و یا کمتر از آلیاژهای دیگر که در تولید لوله مسی، لوله دو جداره و کابل مسی و … به کار گرفته میشود.
آلیاژ برنج، با 95 درصد از فلز مس و 5 درصد فلز روی که در تولید فیوزهای برق، لوله و اتصالات آن و مدال به کار گرفته میشود.
آلیاژ مس، روی و سرب یا آلیاژ برنج سرب دار، از این نوع آلیاژ غالبا در سیستم های لوله کشی خانگی و تولید مبدلهای حرارتی استفاده شده و در تولید بسته های الکتریکی و سوئیچ کاربرد دارند.آلیاژ برنز، آلیاژ مس و آلومینیوم، آلیاژ نیکل و … همگی آلیاژهای معروف و پرکاربردی هستند که هر کدام برای موارد خاصی استفاده میشوند.
آلیاژهای ریخته‌گری فلز مس
از انواع آلیاژهای ریخته گری میتوان به موارد زیر اشاره نمود.
آلیاژ با مقادیر زیاد مس، انواع مختلف آلیاژهای برنج ریخته‌گری ، آلیاژ ریخته‌گری برنز، آلیاژ ریخته‌گری مس و قلع، آلیاژ ریخته‌گری قلع و سرب، آلیاژ ریخته‌گری قلع و نیکل که هر کدام موارد مصرف گوناگونی دارند. مثلا از آلیاژ ریخته گری برنز در تهیه ی اتصالات رادیاتور و لامپ‌ها به کار گرفته میشود. آلیاژ ریخته‌گری این فلز پرکاربرد به همراه عنصر قلع غالبا در ساخت رینگ و پیستون کاربرد دارد.
همانطور که از مطالب بالا فهمیدیم فلز مس خواص شگفت انگیز بسیاری دارد اما از میان همه ی آنها داشتن خاصیت هدایت الکتریکی، میتواند بسیار بارز و کاربردیتر باشد. این فلز به خوبی با فلزات دیگر ترکیب میشود و آلیاژهای متنوعی از این فلز را به وجود می‌آورد که در نوع خود بسیار بی نظیر و کمیاب خواهد بود. از آنجا که این فلز بسیار مقاوم است و نسبت به فلز نقره ارزانتر و کاربردیتر است، در تهیه‌ی سیمهای الکتریکی کاربرد زیادی دارد.
پس این فلز مطمئن ترین و بهترین فلز برای هدایت جریان برق در مدارهای الکتریکی و ایجاد الکتریسیته مورد نیاز در صنایع مختلف خواهد بود.
خواص منحصربهفرد فلز برنج با داشتن فلز مس در ترکیبات خود!
فلز برنج را در ترکیبات خود دارد، دارای چکش پذیری بسیار مناسبی است. به علاوه این فلز در برابر خوردگی نیز مقاوم است. رنگ فلز برنج زرد بوده، از این رو از ورق برنج و ورق مس در ساخت لوازم زیبای تزیینی و ظروف آشپزخانه بهره میبرند. زیرا مس و آلیاژهای آن از جمله برنج، انعطاف پذیری خوبی دارند.
با افزودن مقادیر روی در فلز برنج میتوان مقاومت آلیاژ را به خوبی بالا برد. در این صورت رنگ فلز برنج نیز بیشتر به رنگ زرد متمایل
میشود. این در حالی است که اگر مقدار این فلز در آلیاژ برنج افزوده شود رنگ فلز بیشتر به رنگ نارنجی متمایل خواهد شد.
میزان خرید و فروش مس و قیمت آن به عوامل زیر بستگی خواهد داشت:
قیمت فلز مس، رول و ورق مس در بازار جهانی به میزان استخراج این فلز، میزان تقاضای بازار، فعالیتهای اقتصادی جهان، نوسان نرخ ارز، قیمت طلا و قیمت نفت بستگی مستقیمی خواهد داشت.
