فلزات قلع و روی

فلز روی چیست؟ 0 تا 100 کاربرد فلز روی در صنایع امروزی

فلز روی با نماد شیمیایی Zn جز عناصر مهم و کاربردی میان فلزات محسوب می‌شود. این فلز شکننده با رنگ ترکیبی نقره‌­ای و آبی، مشابه اولین فلز هم گروه خود یعنی عنصر منیزیم است.

این فلز پر­کاربرد غالبا در سنگ معدن اسفالریت یافت می­شود. لازم است بگوییم که بیست و چهارمین فراوانی روی پوسته زمین، متعلق به فلز روی است. سنگ معدن فلز روی، غالبا در کشور­هایی چون استرالیا، ایالات متحده آمریکا و کشورهای آسیایی یافت می­شود.

از ویژگی های فلز روی می­توان به شکل‌­پذیری، الکتروشیمیایی بودن، نقطه ذوب پایین، مقاومت در برابر خوردگی، سیالیت، سختی و استحکام خوب، امکان تولید آلیاژ­های گوناگون و… اشاره نمود. که تمام این ویژگی‌ها کاربرد فلز روی را افزایش می‌دهند.

فلز روی چیست؟

فلز روی چیست؟
فلز روی چیست؟

روی یکی از فلزات کاربردی در صنایع مختلف است که به صورت طبیعی در زمین وجود دارد و به عنوان یک فلز سخت، براق و نسبتاً مقاوم در برابر خوردگی شناخته می‌شود. سختی روی خالص نسبتا پایین است اما آلیاژ­های فلز روی از مقاومت نسبتا بالایی برخوردارند.

فلز روی در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد، از جمله صنایع باتری، رنگ‌ها، آلیاژها و پوشش‌های محافظ. همچنین، روی به عنوان یک عنصر مهم در بیولوژی نقش دارد و در برخی فرآورده‌های غذایی نیز استفاده می‌شود.

اغلب ما روی را با نام لاتین آن یعنی زینک می‌شناسیم که به عنوان مکمل‌های دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما فارق از خواص درمانی روی، کاربرد فلز روی در صنایع نیز بسیار گسترده است.

شمش فلز روی
شمش روی

فلز روی چگونه تولید می­شود؟

در مراحل نخست ابتدا خاک­ها و سنگ­‌های معدنی حاوی روی مثل اسفالریت خرد و شکسته می­شوند. اگر این سنگ­ها حاوی سرب باشند ابتدا باید سرب زدایی شوند. سپس این مواد در مخازن استیل با سولفوریک اسید و آب، لیچینگ می­شوند.

طی فرآیند­های شیمیایی مختلف، سولفات روی به دست می­‌آید، سپس این فلز به آرامی با اسید­ها واکنش می­دهد. فلزاتی چون نیکل، کادمیوم، کبالت، آهن و … نیز در این محلول ایجاد شده حضور خواهند داشت.

در نتیجه قبل از عملیات الکترولیز ابتدا باید یون‌­های مزاحم دور شوند. وقتی عملیات جدا­سازی یون­‌ها صورت گرفت وارد مرحله جداسازی فلز روی خواهیم شد.

فلز روی یکی از چهار عنصر اصلی و مورد نیاز بشر است. این عنصر پس از آهن، آلومینیوم و فلز مس، بیشترین کاربرد را در صنایع تولیدی و صنعتی دارد. از این رو با بررسی کاربرد­های فلز روی از اهمیت آن آگاهی پیدا خواهید کرد.

کاربرد­ فلز روی در صنایع امروزی چیست؟

کاربرد روی
کاربرد روی

در یک توضیح کلی می­توان گفت که از فلز روی در موارد صنعتی و بیولوژیکی استفاده‌­های بسیار گسترده‌ای می‌شود. آلیاژهای روی که رایج‌ترین آن فلز برنج است، بیانگر کاربرد ویژه و قابل توجه روی (Zn) هستند.

در ادامه 8 کاربرد فلز روی که بیشترین تاثیر را در زندگی انسان‌ها دارند بررسی خواهیم کرد:

استفاده از فلز روی در گالوانیزه فولاد

همان­طور که می­دانید گالوانیزه‌­سازی فولاد جهت افزایش مقاومت آن انجام می­شود. با گالوانیزه کردن فولاد مقاومت آن در برابر بسیاری از عوامل محیطی از جمله رطوبت، هوا و… بیشتر می­گردد.
در گالوانیزه کردن میلگرد­ها و مقاطع فولادی از لایه‌­ی بسیار نازک فلز روی کمک گرفته می­شود. با انجام این عملیات فولاد در برابر زنگ زدگی و خوردگی گالوانیک به خوبی محافظت می­شود.

افزایش استحکام فلزات با یک لایه روی (Zn)

در تولید تیرهای توزیع برق، ریل­‌های اطراف بزرگراه‌­ها و لوله­‌های آب فرآیند گالوانیزه کاری عمومی فلزات انجام می‌شود تا که تا این فلزات به خوبی مقاوم سازی شوند. برای مقاوم سازی اشیاء کوچکتر مثل میخ و پیچ نیز از فلز روی کمک گرفته می­شود.

مقاوم سازی توسط فلز روی به همین موارد خلاصه نمی­شود بلکه در مقیاس‌­های بزرگتر نیز از این فلز کمک گرفته می­شود. مثلا برای محافظت و افزایش مقاومت پل‌­ها، نیز از فلز روی استفاده می­کنند.

گالوانیزه شدن فلزات فولادی توسط روی (Zn)، برای ساخت و تهیه­‌ی بدنه خودرو، لوازم الکتریکی مثل یخچال، ماشین لباسشویی و ظرفشویی و… لازم است و مقاومت آن­ها را بسیار بالا می­برد. پس از فلز روی در صنعت خودروسازی نیز استفاده می­شود.

خاصیت آلیاژی فلز روی

فلز روی در تولید آلیاژهای کاربردی مانند فلز برنج کاربرد دارد؛ درواقع با استفاده از روی (Zn) آلیاژهای مهمی تولید می‌شوند که پرکاربردترین آن آلیاژ برنج است.

فلز برنج می­تواند حاوی مقادیر مشخصی فلز روی باشد. همچنین با با تغییر در مقدار روی و مس، فلز و ورق برنج ویژگی­‌های متمایزی پیدا می­کند.

کاربردهای فلز روی
کاربردهای فلز روی

استفاده از فلز روی در صنعت ساختمان‌سازی

یکی از مهم‌ترین کاربردهای فلز روی، استفاده از آن در صنعت ساخت و ساز است. البته معمولا از آلیاژهای روی استفاده می‌شود.

در صنعت ساخت و ساز از روی و آلیاژ برنج استفاده‌­­های زیادی می­کنند. به علت زیبایی و استحکام فلز برنج از آن در تولید دکوراسیون­‌های داخلی نیز استفاده می­شود.

به‌­علاوه از برنج در ساخت ساز­‌های موسیقی، تهیه و تولید لوازم زیبای برنجی، ساخت زیورآلات برنجی و … نیز استفاده می­شود.

کاربرد آلیاژ روی در صنعت ریخته­‌گری

استفاده از فلز آلومینیوم و روی نیز مشهود است. از این رو شاهد طیف بسیار زیادی از انواع محصولات اسباب بازی و قطعات خودرو هستیم. کاربرد روی در ریخته‌­گری تحت فشار همراه با عنصر پر­کاربرد آلومینیوم از گذشته تاکنون رواج داشته‌است.

خواص فلز روی برای بدن

جالب است بدانید که وجود مقدار مشخصی از فلز روی برای حیات و سلامت بدن لازم است، از این رو بدن باید مقادیر مورد نیاز خود را جذب کند.

این عنصر مهم در رشد سلولی و تقسیم های میوز و میتوز، بالا رفتن سطح سیستم ایمنی، بهبود رشد مو و سلامت پوست، تسریع در بهبود زخم‌­ها، افزایش سطح بینایی و … نقش موثری دارد. با کاهش زینک Zn در بدن اختلالات زیادی ایجاد می­شود.

برای کمبود روی چه بخوریم؟

برای جبران روی مورد نیاز در بدن خود می‌توانید علاوه بر مکمل‌های دارویی از مواد غذایی طبیعی مانند گوشت قرمز، گوشت مرغ، جوانه گندم و… استفاده کنید. همچنین استفاده از زیورآلات برنجی نیز خواص فلز برنج که وجه اشتراک زیادی با روی دارد را برای سلامت بدن شما به همراه دارد.

کاربرد فلز روی در صنعت لاستیک سازی

یک مورد دیگر از کاربرد فلز روی، به تولید اکسید روی مربوط می‌شود. این اکسید، غالبا در صنعت لاستیک­‌سازی (تهیه انواع لاستیک‌­ها) و پماد­های محافظت از پوست یا همان زینک اکساید به‌­کار گرفته می­شود.

کاربرد روی در کشاورزی

وجود مقادیر مشخص و لازم از فلز روی در خاک موجب رشد و سلامت گیاهان می­شود. کمبود روی در خاک­هایی که pH بالایی دارند شایع است، این موضوع رشد گیاهان را دچار اختلال می­کند. پس وجود فلز روی در رشد گیاهان و محصولات کشاورزی بسیار حیاتی و لازم خواهد ­بود.

سوالات متداول

فلز روی از کجا تهیه کنیم؟

فلز روی معمولا به‌صورت آلیاژهای روی خرید و فروش می‌شود اما فلز خالص روی نیز در بازار فلزات قابل خرید است. جهت کسب اطلاعات بیشتر از نحوه خرید فلز روی، با کارشناسان ما در بازارفلز همراه باشید.

قیمت فلز روی چقدر است؟

قیمت جهانی روی و تمام فلزات به‌صورت لحظه‌ای درحال تغییر است، همچنین عوامل مختلفی مانند کیفیت، درصد خلوص و ظرافت فلز روی، در قیمت آن موثر است.

مهم‌ترین کاربرد فلز روی چیست؟

یکی از ویژگی های فلز روی، استحکام بسیار بالای آن است، به همین دلیل در صنایع مختلفی جهت افزایش استحکام سایر فلزات مورد استفاده قرار می‌گیرند.

جمع بندی

فلز نقره‌­ای رنگ و شکننده روی با داشتن خواص منحصر­به‌­فرد خود به خوبی با اسید­ها واکنش می­دهد. با کمک فرآیند­های شیمیایی مختلف فلز روی خالص به دست می­آید. همچنین این فلز به خوبی لایه‌­ی محافظتی برای سایر فلزات ایجاد می­کند و نقش فلز قربانی را دارد.

به‌طور کلی کاربرد فلز روی بیشتر به دلیل استحکام بسیار بالای آن است. از همین رو در گالوانیزه کردن فولاد نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند.

بیشتر بخوانید:

author-avatar

درباره بازارفلز رحیمی

بازارفلز رحیمی یکی از قدیمی ترین فروشگاه های محله پامنار مرکز خرید و فروش فلزات رنگین در ایران است. آقای رحیمی بنیان گذار آن است و از حدود 30 سال است تجربه خرید و فروش فلزات رنگین مسی و برنجی را دارد. یکی از قدیمی ترین نماینده های باهنر کرمان در تهران است.https://maps.app.goo.gl/fFL99GKaod39igy57

دیدگاهتان را بنویسید