آلیاژ ورق برنج یکی از آلیاژهای پرکاربرد در دنیای صنعت است که ویژگیهای منحصربه‌فرد و خاصی دارد. به‌طور کلی ورقهای برنجی حاصل ترکیب دو فلز مس و روی است، که با تغییر مقادیر این دو فلز خواص فیزیکی و شیمیایی ورق برنجی نیز تغییر پیدا میکند. مثلا با افزایش مقادیر آلیاژ مس، از نظر فیزیکی رنگ برنج به زرد پررنگ متمایل میشود و از نظر شیمیایی نیز انعطاف‌پذیری، استحکام، زیبایی و میزان براقیت ورقهای برنجی نیز بیشتر میگردد.
خواص آلیاژ ورق برنج چیست؟
ورق برنجی با توجه به مقادیر مس و روی موجود در ترکیبات خود خواص متفاوتی را خواهد داشت. چگالی آلیاژ ورق برنج غالبا بین 8.4 تا 8.7 گرم بر سانتیمتر مکعب است. آلیاژ ورق برنج میتواند در حدود 33 تا 67 درصد مس داشته باشد. اما گاهی اوقات با توجه به کاربرد ورقهای برنجی مقادیر مس موجود در آلیاژ برنج میتواند بسیار بیشتر از این درصدها باشد.
در آلیاژ ورق برنج مقادیر دیگری از فلزاتی چون آهن، قلع، آلومینیوم، سیلیسیوم، منگنز و … نیز وجود دارد که هر کدام از این عناصر باعث شده که ویژگی مشخصی از ورقهای برنجی بهبود پیدا کند. مثلا وجود عنصر آهن در ترکیبات برنجی موجب میشود که سختی و استحکام آن بیشتر باشد. بعلاوه چون در ترکیبات برنج عنصر مس وجود دارد ورق برنج دارای رسانای الکتریکی و حرارتی است.
این آلیاژ در برابر لک و تیرگی‌ها، مقاومت خوبی از خود نشان میدهد. از آن جا که برنج فلز بسیار مناسبی برای ریخته‌گری است از ورقهای برنجی در تهیه و ساخت ظروف برنجی و سایر لوازم فلزی نیز استفاده میکنند.
خاصیت مهم و کاربردی ورق برنج قابلیت بازیافت آن توسط آهنربا است. این خاصیت مهم باعث شده است که قیمت ورقهای برنجی در مقایسه با سایر فلزات قابل بازیافت بیشتر باشد.
دسته ای از ورقهای برنجی دارای قلع و آلومینیوم اند که با ایجاد یک روکش بر روی فلزات برنجی مقاومت ورقهای برنجی را به طور قابل ملاحظه‌ای بیشتر میکنند. ظروفی که دارای روکش آلومینیوم و قلع هستند در برابر شرایط محیطی و رطوبت محیط مقاومت خوبی از خود نشان میدهند. دسته‌ای دیگر از آلیاژهای ورق برنجی حاوی مقادیر مشخصی از سیلسیوم‌اند!
وجود سیلسیوم در ریخته‌گری فلزات موجب میشود که عملیات ریخته‌گری در تمامی دماها به خوبی انجام پذیرد. پس در تولیدهای مختلف موثر است. از ورقهای برنجی حاوی سیلیسیوم در ساخت تانکرها، سماور، رادیاتور، قطعات قالب‌سازی، پیچ و مهره‌ها، عملیات ضد آب و … استفاده میکنند.
ظروف تهیه شده از آلیاژ ورق برنج
ظروف برنجی دارای بدنه‌ای از جنس آلیاژ فلز برنج هستند. جالب است بدانید که در طب سنتی همواره استفاده از ظروف برنجی توصیه میشود. در گذشته از آلیاژ برنج در ساخت سماور، کتری، قاشق، قوری و … استفاده میکردند. اما امروزه ظروف متنوع و مختلفی از جنس برنج و آلیاژهای مختلف آن تولید و به بازار عرضه میشود. ظروف برنجی میتوانند در دو دسته اصلی قرار بگیرند:
ظروف برنجی که اصل هستند یعنی کلا از فلز برنج درست میشوند. استفاده از این نوع از ظروف میتواند برای بدن بسیار مفید باشد زیرا در هنگام طبخ غذا مقادیر مناسبی از روی وارد غذا میشود و در زنجیره‌ی غذایی انسانها قرار میگیرد در نتیجه روی مورد نیاز بدن انسانها نیز به خوبی تامین میشود.
دسته‌ی دیگر ظروف برنجی هستند که دارای لعابی از فلز برنج میباشند پس جنس بدنه‌ی آنها می تواند از سایر فلزات باشد. در این صورت با ظروف غیر اصل برنجی روبرو خواهید بود. ظروف غیر اصل برنجی دست‌ساز نیستند و ارزش زیادی نخواهند داشت.
لازم است بدانید استفاده از ظروف برنجی نه تنها هیچ گونه ضرری به انسانها نمیزند بلکه برای سلامت انسانها نیز مفید است. استفاده از این ظروف باعث میشود که کمبود عناصر مهمی چون روی و مس در بدن به خوبی جبران شود. آلیاژ ورق برنج خاصیت ضد باکتریایی خوبی از خود نشان میدهد، پس از رشد و تکثیر باکتریها روی ظروف برنجی ممانعت میکند.
بعلاوه استفاده از ظروف برنجی عملکرد سلولهای مغزی و دستگاه گوارش را تا حد بسیار زیادی بهبود میبخشد. در نتیجه به شما توصیه میکنیم برای طبخ غذا از ظروف برنجی اصل استفاده نمایید تا بدن شما عناصر مهم و حیاتی چون مس و روی و … را به‌طور کاملا طبیعی دریافت نماید.
انواع آلیاژ ورق برنج از نظر عیار آن
ورق برنج کم عیار: این نوع ورق برنجی در های بالا شکل‌پذیری بسیار خوبی دارد، انعطافپذیر است و به خوبی حالت میگیرد. مقدار عنصر روی موجود در برنج کم عیار بین 5 الی 20 درصد متغیر خواهد بود.
ورقهای برنجی پر عیار: این نوع ورق برنجی حاوی 20 الی 40 درصد فلز روی است. پس درصد روی موجود در این نوع برنج بیشتر است در نتیجه استحکام و مقاومت ورق برنج پر عیار بیشتر خواهد بود.
آنچه در قیمت آلیاژ ورق برنج تاثیر مستقیم میگذارد مقادیر وجود مس در آن است. همانطور که گفتیم وجود هر چه بیشتر مس در آلیاژ برنج موجب افزایش انعطاف‌پذیری آن میشود. مس به خوبی خواص کاربردی ورق برنج را بهبود میبخشد و قیمت آن را نیز بالاتر میبرد. مسلما با افزایش ضخامت آلیاژ ورق برنج قیمت آن نیز بیشتر خواهد بود.
جمع بندی
آلیاژ ورق برنج از عناصر اصلی مس و روی تشکیل میشود اما عناصر فرعی دیگری چون، منگنز، قلع، آلومینیوم و … میتواند در ترکیبات آن باشند که وجود هر کدام از این عناصر ویژگی خاصی را در ورق برنج بهبود میبخشند. آلیاژ ورق برنج کاربرد فراوانی دارند که در بالا به طور خلاصه به ذکر کاربرد و موارد استفاده آن پرداختیم.
منابع
[1] https://www.thoughtco.com/brass-composition-and-properties-603729
[2] https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%AC_(%D8%A2%D9%84%DB%8C%D8%A7%DA%98)
بدون دیدگاه